Polonya

Genel Bakış

Orta Avrupa'da bulunan bir ülke. Komşuları, batıda Almanya, güneybatıda Çek Cumhuriyeti, güneyde Slovakya, kuzeydoğuda Rusya ve Litvanya, doğuda Belarus, güneydoğuda Ukrayna ve kuzeyde Baltık Denizi'dir. Ülke 312.696 km²'lik yüzölçümüyle Avrupa'nın dokuzuncu, dünyanın altmış dokuzuncu büyük ülkesidir. Yaklaşık 38,4 milyonluk nüfusuyla dünya sıralamasında en kalabalık 36. ülkedir. Ayrıca Polonya en büyük göçmen ülkelerden birisidir neredeyse ülke nüfusu kadar Polonyalı da ülke dışında yaşamaktadır. Dünyadaki yaklaşık Polonyalı nüfusu yaklaşık 55 milyondur ve Poplonyada yaşayan Polonyalı sayısı ise 35 milyon civarıdır.

Tarih

Slav kabilelerin Vistül havzasına MÖ 2000'lerde yerleştikleri sanılmaktadır. MS 9. ve 10. yüzyıllarda bu bölgede Piast hanedanı egemendi. 966'da Piast Hükümdarı I.Mieszko Hristiyanlığı kabul etti ve Polonya devletinin temelini attı.

Polonya, Doğu Avrupa'nın önemli bir tarım ve ticaret merkezi haline durumuna geldi.

Rus işgalindeki topraklar yeniden kazanılmaya başlandı. Batory'den sonra başa geçen III.Zygmunt Waza İsveç ve Rusya ile savaşa girdi. Bu dönemde parlak zaferler kazandıysa da daha sonra Osmanlı akınları karşısında zayıf düştü.Polonya'nın zayıf düşmesinden yararlanan İsveç, 1629'daki bir antlaşmayla Baltık kıyı kentlerini aldı.Bir yandan Osmanlılar Avrupa'nın ortalarına doğru ilerlerken, Ruslar da topraklarını batıya doğru genişletmeye başlamıştı. 1674'te tahta çıkan Jan Sobieski, Viyana'yı kuşatan Osmanlı ordusunun yenilgiye uğratılmasında önemli rol oynadı (1683). Karlofça Anlaşması ile Osmanlıların elindeki topraklar yeniden Polonya'ya geçti

1772'deki bir anlaşmayla Polonya topraklarının yaklaşık üçte biri Rusya, Avusturya ve Prusya arasında bölündü. Bu olay Polonya soylularının yurtseverlik duygularını kamçıladı. Düzenli bir ordu kurduktan sonra 1791'de yeni bir anayasa ile halk egemenliğini öngören bir yönetim planı geliştirdiler. Polonya'nın Fransız Devrimi'ni benzer bir girişimde bulunmasından kaygılanan Rusya ülkeyi işgal etti.

1795'te Rusya, Avusturya ve Prusya'nın katıldığı son bölünmeyle birlikte Polonya 100 yılı aşacak bir süre boyunca Avrupa siyasal haritasından silindi.

II.Viyana Kuşatması,Polonya Kralı III. Jan Sobieski

II.Dünya Savaşı

Polonya, SSCB ile Almanya arasındaki anlaşmazlıkların dışında kalacağını umuyordu. Fransa, Romanya ve İngiltere ile savunma antlaşmaları yaparak olası bir savaştan uzak kalmaya çalıştı. Almanya ile de saldırmazlık paktı imzaladı. Alman birlikleri savaş ilan etmeden 1 Eylül 1939'da Polonya'yı istila etti.SSCB de doğu illerine girdi. Polonya toprakları ikiye bölünerek Almanya ve SSCB'ye bağlandı. Bunun üzerine Paris'te bir Polonya sürgün hükûmeti kuruldu. Polonyalılar Fransızlarla beraber Almanlara karşı savaştılar. Sürgün hükûmeti daha sonra Londra'ya taşındı. Alman işgali altındaki Polonya'da çok sayıda Yahudi'nin yaşadığı gettolar kapatıldı.

Polonya'da 1941'den itibaren büyük bir Yahudi soykırımı yaşanmaya başlandı. Chelmno,Auschwitz ve Treblinka toplama kamplarında 3 milyon Yahudi öldürüldü.

Polonya'nın işgaliyle başlayan ülke çapındaki direniş hareketi savaş yılları boyunca giderek gelişti, 19 Nisan 1943'te Varşova Gettosu Ayaklanması başladı. 1 Ağustos - 2 Ekim 1944 Varşova Ayaklanması başladı. İki ay süren çarpışmalar kentin yıkılması ve halkın toplama kamplarına sürülmesiyle sonuçlandı. Ayaklanma bastırıldıktan sonra Ocak 1945'te Kızıl Ordu Varşova'ya girdi. Mart 1945'te Alman işgali sona erdirildi.Fakat işgalin sonunda birçok yer harap olmuştu. Naziler Varşova da birçok yeri bombardımanlayıp nerdeyse yok etmişti fakat azimli Polonya halkı eski resimlere bakaraktan tarihlerine sadık kalıp tekrardan birçok bina inşa ettiler.

Varşova, 1945

Din Polonya Avrupa'nın en dindar ülkesidir. Katolik olduğunu söyleyenler %90'a, düzenli olarak kiliseye gittiğini beyan edenler %80'e ulaşmaktadır. Dini inancı olanlar arasından 4 grup saptanabilir niteliktedir.

Kültür

Polonya'nın en ünlü sanatçılarından biri, 19.yüzyılda yaşamış besteci ve piyanist Fredric Chopin'dir.

Polonya mutfağı birden çok kültürden etkilenmiş farklı tatları bir araya getirerek kendine has bir yemek kültürü oluşturmuştur. Özellikle patates bu kültürde geniş bir yer kaplıyor. Bazen baharatlı bazen de tatlı yapılan bir mantı çeşidi olan Pierogi ve değişik çorbalarından biri olan Zurek Polonya'ya kültürüne özgü yemeklerdir.

Ulusal Tiyatro,Varşova